Әлемдік экономикада әлі де түсініксіз үлкен өзгерістер орын алуда.
Экономистер бұл «білім экономикасы» деп аталатын «Төртінші индустриалдық революция» деп атайды немесе оны мемлекеттің және бизнестің ақпараттық-цифрлық экожүйесі дейді. Бұл көптеген адамдар үшін «қалыпты» өмірден мүлде өзгеше ережелермен өмір сүретін жаңа өмір ортасы. Бұл – кез-келген қажетті шешім санаулы минутта, ал заңды айналып өтудің мүмкін еместігі барлық жерде ашық және түсінікті болатын жемқорлық жоқ жаңа әлем.
Цифрлық әлем шын мәнінде жаһандық экономиканың негізіне айналуда. Небәрі 10 жыл бұрын ең көп капитал мен ең жоғары табыс өндірістік және шикізаттық компанияларға тиесілі еді. Ал бүгін жаһандық рейтингтердің абсолюттік көшбасшылары ретінде Apple, Google немесе Facebook сияқты цифрлық және желілік алыптар тұр. Бұл жекелеген адам, компания және тұтас мемлекеттегі цифрлық ортаны қалыптастырған жаңа сала.
Міне, сол үшін Қазақстанға цифрландыру қажет. Бұл еңбекті автоматтандыру, роботтандыру, жасанды интеллект, ауқымды жаһандық айырбас, 3D-мөр және 3D-медицина, виртуалды шындық сынды күнделікті өмірімізге дендеп енді. Өзгеріп жатқан әлем мен адамдарың өмір сүру образы инновациялық технологиялар саласында жаңа бизнес құрумен бірге, машина жасау, мұнай, ауыл шаруашылығы, электроника, көлік, құрылыс сынды экономиканың дәстүрлі саласындағы инновациялық технологияны қарқынды дамытуға жағдай жасайды.
Қазір де өзгеріс қарқынды түрде жүріп жатыр. Сол себепті, жоспар оншақты жылға емес, санаулы уақытқа белгіленеді.
Елімізде қазір ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен қолға алынған «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын «Самұрық-Қазына» Қорының және оның еншілес кәсіпорны «Самұрық-Қазына Траст» жүзеге асырып жатыр. Цифрлық өзгеріс мемлекеттің және бизнестің барлық саласында 23 стратегиялық жобаны қамтиды. Цифрлық ортаны қарқынды дамыту негізінде экономиканың барлық саласын толығымен қайта құрылымдау туралы мәселе көтерілді.
Әлемдік тәжірибе цифрлық экономика қарқынды дамуы тиіс, елдегі экономикалық өсімнің орташа қарқынынан асып түсуі тиіс деп көрсетті. Бүгінде Қазақстан цифрлық бәсекеге қабілеттіліктің халықаралық рейтингісінде 38-орында тұр, ал 2025 жылға қарай 30-орынға көтерілу қажет. Мемлекет басшысы экономиканың жаңа саласы ретінде цифрлық саланы санаулы жылда құру міндетін қойды.
Елдегі жаңа экономикалық және іскерлік ортаны қалыптастырудағы басты міндет экономиканың негізгі секторларын цифрландыру, азаматтар мен бизнестерге жедел қызмет ететін мобильді «цифрлы» мемлекеттің дамуы және шығармашылық қоғамды қалыптастыру болады. Әрине, мұның бәрі жаңа цифрлық инфрақұрылымды құруды көздейтіні белгілі. Бұл бағыттардың әрқайсысында экономиканың әртүрлі саласы мен мемлекеттік қызметтегі цифрлы бизнес пен цифрлық ортаны қалыптастыру үшін негіз бола алатын басты жобалары анықталды.
«Цифрлық Қазақстан» бағдарламасының үш негізгі қағидасы бар: көшбасшы салаларды цифрландыру, мемлекет ең жетілген технологияларды енгізуге және digital-тәсілді, яғни Төртінші өнеркәсіптік революцияның ғаламдық философиясы ретінде икемділік пен тиімділік қағидасын қолдану.
Жоғарыда айтылғандай, Қазақстан бүгінгі күні әлемдік цифрлық бәсекеге қабілеттілік рейтингісінде жоғары көрсеткішке ие. Әсіресе, мемлекеттік салаларды цифрландыруда жоғары нәтижелерге қол жеткізді. Дегенмен, еліміздегі корпоративтік сектордың артта қалуы яғни, жеке меншік кәсіпорындар мен компаниялардың көпшілігі цифрлық инновацияларды енгізуге қаржы жұмсауға асығар емес. Мемлекеттік бағдарлама осы мәселені түзеуге арналған. Артта қалушылықты жою үшін мемлекет жеке бизнес үшін қуатты ынталандыру жүйесін жасайды. Әсіресе, ыңғайлы, басымдықты цифрлық жобаларға инвестиция тарту үшін жағдайлар жасалуда. Бұл ретте, өзгелер технологиялық дамудың биігінде тұрған мемлекеттердің ізімен жүрді. Мемлекет бизнес иелеріне шығындарды азайтуға және жылдам цифрлық трансформацияға қол жеткізуге көмектесу үшін барлығын жасауға ниетті.
2018 жылдың басынан бері жүргізілген осы саясаттың нәтижелері қазірдің өзінде байқалып отыр. Мысалы, елде цифрландырылған кеніш пайда болады. Үкіметтің тікелей қолдауымен дамып отырған интеллектуалды мұнай және газ кен орындары енді жақын арада шикізат саласының негізін құрайды. Агроөнеркәсіптік кешенде табысты бірнеше есеге арттыруға мүмкіндік беретін автономды сезімталдық технологиясы кеңінен таралатын болады. Роботтандыру мен Big Data жүйесі өнеркәсіптік кәсіпорындарды жаңғыртуды қамтамасыз етеді. Елімізде жаңа деңгейдегі бизнес ортасы бірте-бірте қалыптасып келеді, ал бұған үлгермегендер тездетуі тиіс. Әйтпесе, көп ұзамай олар бәсекеге қабілетсіз болып, нарық сұранысына жарамсыз болып қалуы мүмкін.
Экономиканың нақты басым секторларына, олар сол саланың ғана емес, цифрлық экономиканың жалпы кеңістіктік құрылымының да жылдам қалыптасуын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, нөлден бастап ештеңе жасаудың қажеті жоқ – Қазақстанда қазірдің өзінде цифрлық инфрақұрылым жеткілікті дамыған. Мұны тиімді пайдалану ғана маңызды, сондықтан мемлекеттік протекционизм өте маңызды. Қазақстанда 2021 жылға қарай цифрлы секторда шамамен 200 мың жаңа жұмыс орнын құру жоспарланып отыр.
Мәлімет көзі: Yvision.kz
